Slikproblemen

Wat is dysfagie?

Een persoon met een dysfagie heeft problemen om voedsel en/of drank veilig en/of efficiënt van de mond via de keelholte naar de slokdarm te brengen. Deze slikproblemen mag men niet verwarren met eetproblemen. Bij eetproblemen verloopt het slikken op zich wel goed, maar kan of wil de persoon om de een of andere reden geen voedsel innemen.

Een slikstoornis kan zich op verschillende wijzen manifesteren:

• Verslikken of aspiratie met hoestreflex:

  Wanneer voedsel of drank in de luchtweg terecht komt in plaats van in de slokdarm, wordt de hoestreflex geactiveerd. Dit natuurlijke beschermingsmechanisme zorgt ervoor dat het voedsel dat de luchtweg binnendringt, wordt opgehoest. De hoestreflex zorgt ervoor dat de luchtweg terug vrij is. Je een enkele keer verslikken op een onachtzaam moment, overkomt iedereen wel eens en is niet alarmerend. Indien iemand zich echter regelmatig verslikt, wijst dit op een mogelijke slikstoornis.
  
  

• Stille aspiratie:

  Het komt voor dat de hoestreflex niet of onvoldoende adequaat is ten gevolge van een bepaald ziektebeeld of een bepaalde behandeling en dat er geen hoest uitgelokt wordt op het moment dat voedsel de luchtpijp binnenloopt. Er treedt dan stille aspiratie op. Keelschrapen, kuchjes, ademnood en een natte of borrelige stem na het slikken kunnen signalen zijn van stille aspiratie.
  
  

• Problemen met doorslikken van voedsel, drank of speeksel:

  Ook herhaalde slikpogingen, meermaals moeten slikken, een toegenomen maaltijdduur, voedsel dat achterblijft in de mond of keel, lekkage van voedsel/drank/speeksel uit de mond en voedsel/drank die via de neus terugkomt, wijzen op de aanwezigheid van een slikstoornis.

Een slikstoornis kan variëren van een heel lichte tot heel ernstige dysfagie. Ook de aard van de dysfagie kan variëren. Zo kan de ene patiënt klagen dat hij zich vaak verslikt bij het drinken, terwijl de andere patiënt net problemen ondervindt bij het eten van vaste voeding. Naast de ernst en de aard van de dysfagie kan ook de oorzaak van de dysfagie heel uiteenlopend zijn.

Verslikken kan ernstige gevolgen hebben zoals verstikking of longontsteking (een zogenaamde ‘aspiratiepneumonie’). Ernstige slikproblemen kunnen leiden tot vermagering en zelfs ondervoeding of uitdroging. Bovendien kan dysfagie een negatieve impact hebben op de levenskwaliteit. Zo kunnen mensen met dysfagie zich bijvoorbeeld beschaamd voelen waardoor ze etentjes met familie of vrienden liever vermijden.

Mogelijke oorzaken

Slikken is een ingewikkelde samenwerking tussen onze zintuigen, hersenen, spieren en reflexen. Dysfagie komt dan ook voor bij patiënten met uiteenlopende aandoeningen zoals spierziekten, aandoeningen van het zenuwstelsel (beroerte, dementie, Parkinson) en/of tumoren in het hoofd-/halsgebied. Daarnaast kunnen ook bepaalde medische behandelingen (operatie, chemotherapie, radiotherapie en medicatie) alsook het normale verouderingsproces slikproblemen veroorzaken.

Wanneer en bij wie hulp zoeken?

Volgende symptomen kunnen wijzen op of aan de basis liggen van een slikprobleem:

• Kwijlen/lekken van voedsel uit de mond
• Drank/voedsel komt langs de neus terug of dringt de neusholte binnen
• Voedsel blijft volledig of gedeeltelijk in de mond achter
• Herhaalde slikpogingen
• Kauwproblemen
• Voedsel blijft achter in de keel
• Droge mond
• Hoesten voor, tijdens of na het slikken
• Frequent keelschrapen, kuchen na het slikken
• Borrelige/natte stem na het slikken
• Ademnood
• Tijdens of na de maaltijd komt er voedsel terug in de mond

Het is de belangrijk om het probleem tijdig te laten onderzoek. Dit gebeurt op doorverwijzing van een (huis-)arts waarbij de logopedist een sleutelrol heeft. Andere disciplines betrokken bij het onderzoek en behandelen van de slikproblemen zijn onder meer neus-, keel- en oorziekten, verpleegkundigen, diëtisten, pneumologen en radiologen.